معبد هندوها در بندرعباس
گمبرون نام پیشین بندرعباس مرکز استان هرمزگان بودهاست.بندرعباس به واسطه حضور انگلیسیها، پرتغالیها و هندیها، جاذبههایی متفاوت از دیگر نقاط ایران را در خود دارد که معبد در این شهر یکی از همین جاذبههای منحصر به فرد است.
معبد چیست؟
هیکل یا معبد(معبد:محل عبادت) جایگاه پرستش و پرستیدن خداوند در هر دینی را گویند. این جایگاه دارای ارزش بالایی در هر دین است. اگرچه، اصطلاح معبد از نظر واژهشناسی هم معنای پرستشگاه است اما هر پرستشگاهی را معبد نمینامند. بهطور خاص، از کلیساها و مساجد معمولاً با عنوان معبد یاد نمیشود.
در فاصله بین سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴ هجری شمسی تجار هندی زیادی در شهر بندرعباس فعالیت میکردند. این روابط تجاری عمیق و پررونق سبب شد تا بسیاری از علایق فرهنگی هندیها با فرهنگ مردم بندرعباس آمیخته شود،لباسهای رنگارنگ و غذاهای تند و پرادویه بندرعباس و منطقه خلیج فارس شاید از همینجا سرچشمه گرفته باشد.
معبد هندوها بندر عباس که با نام پرستشگاه بت گوران نیز شناخته میشود، در مرکز شهر، در خیابان امام خمینی، روبروی بازار روز قرار دارد. این بنا در گذشته حیاطی وسیع داشت که در حاشیه آن تعدادی درختان بومی روییده بودند. امروزه بخشی از حیاط در جریان تعریض خیابان از بین رفته؛ اما معبد همچنان پابرجا باقی است. نمای ظاهری معبد مخروطی شکل با رنگ سفید و شیارها و کنگرهای طولی است و در ساخت آن از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگهای مرجانی، خاک، گچهای ضخیم ماده و گچ لویی استفاده کردهاند. در اتاق معبد طاقچه و قابهای کور به چشم میخورد و دور تا دور آن چهار راهرو وجود دارد که در گذشته زوار به دور آن زیارت میکردند. داخل راهروها حجرههای کوچکی است که برای طلبههای مکتب برهمنی در نظر گرفتهاند و داخل برخی از اتاقها نقاشیهای مذهبی دیده میشود که یکی از مهمترین آنها خدای فلوت زن، به نام کریشنا است. از داخل راهرو غربی راه پلههای مارپیچی وجود دارد که رو به سمت بالا دارد و به بام معبد منتهی میشود که ساق معبد است و از جرزهای پسرونده که الهامی از معماری ایرانی است، تشکیل میشود. چهار نورگیر در چهار طرف این فضای چند ضلعی روی جرزها وجود دارند و گنبد عظیمی با لایههای ذوزنقهای و تزیینات آیین هندویسم دیده میشود. در قسمت ضلع شرقی گنبد نیز تالار بزرگی وجود دارد که تالار اجتماعات است و در آن نقاشیهای مختلفی به چشم میخورد که هر کدام از آنها بیانگر فلسفه خاصی از اعتقادات مختلف مردم هند است.
تاریخچه معبد هندوها
معبد هندوها در سال ۱۳۱۰ هجری قمری، در زمان حکومت محمد حسنخان سعدالملک حاکم وقت بندرعباس احداث شدهاست. این بنا از دوران قاجار محل عبادت هندوها در ایران بوده است. آئین هندو، دین هندی با بیش از شش هزار سال قدمت است و میلیون ها پیرو دارد که بعد از مسیحیت و اسلام ، به عنوان سومین دین بزرگ جهان محسوب می شود. زمانی از تاریخ، ایران و هند روابط تنگاتنگ سیاسی و فرهنگی داشتند که همین امر موجب شده بود تا چندین هندی در کشورمان ساکن شوند و در همین حین نیز با ازبک ها و عثمانی ها درگیر جنگ بودند که پرتغالی های به ایران وارد شدند و هرمز را تسخیر کردند، همین کار باعث گردید تا هندی های زیادی به ایران بیایند، حتی تا بعد از آزاد سازی هرمز نیز ادامه داشت. هندی ها که برای برگزاری مراسم مذهبی شان به کاروانسراها می رفتند، در نهایت ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎی ﺷﻮﻝ ﺭﺍﻡ ﻭ ﺩﺩﻩ ﺭﺍﻡ شروع به ساخت ﻣﻌﺒﺪی در بندرعباس کردند که نامشان نیز بر روی کتیبه آورده شده است. هزینه ساخت معبد نیز از طریق جمعآوری هدایای هندوها تامین شد و محلی ها این بنا را بت گوران نامیدند؛ زیرا آن موقع اهالی، هندی ها را گور یا گبر می خواندند. ﻣﺠﺴﻤﻪهای زیادی مانند اﺑﺮﻫﻤﺎ، ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﻭﺷﻴﻨﻮ در این معبد قرار داده شد و هندی ها مشغول عبادت بودند تا اینکه در سال ۱۳۴۴ هندی ها ایران را ترک کردند و این مجسمه ها را نیز با خودشان بردند و امروزه این معبد دیگر مانند قبل نیست و فقط به عنوان جاذبه گردشگری بندعباس شهرت دارد.
معماری معبد هندوها
در اتاق معبد چندین طاقچه و قاب ساخته شده و دور تا دور اتاق نیز ۴ راهرو وجود دارد و داخل راهروها نیز حجرههای کوچکی برای طلبههای مکتب برهمنی وجود داشته است. در داخل برخی از اتاقها هم نقاشیهای مذهبی دیده میشود که می توان به خدای فلوت زن به نام کریشنا اشاره کرد که جزو مهم ترین مجسمه هاست. راه پلههای مارپیچی نیز به سمت بالا و به بام معبد می رسد که ساق معبد نام دارد. ۴ نورگیر در ۴ طرف و گنبد عظیمی به شکل ذوزنقه و تزئینات مربوط به آیین هندویی هستند. همچنین در ۴ طرف گنبد، حدودا ۷۲ برجک مخصوص هندویی وجود دارد. در قسمت شرقی گنبد نیز تالار بزرگی وجود دارد که زمانی تالار اجتماعات بوده است. در این تالار نقاشیهای مختلفی خواهید دید که هر کدام از آنها بیانگر فلسفه خاصی است. با توجه به تغییرات آب و هوایی، ساختمان دچار تخریب شده که مرمتهایی نیز انجام گرفته است.
راه دسترسی به معبد هندوها
برای رفتن به این معبد، اتوبوس بهترین وسیله است. باید سوار اتوبوسی شوید که از بلوار شهید بهشتی و ایستگاه دوهزار عبور می کند.
این اثر در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۷۷، با شماره ثبت ۱۹۹۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
ساعات بازدید معبد هندوها بندرعباس ۰۸:۰۰ الی ۱۸:۰۰ می باشد.
معبد هندوها در جمعه هر هفته تعطیل است و در طول سال هم روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق تعطیل می باشد.
آدرس معبد هندوها: استان هرمزگان، بندرعباس، خیابان امام خمینی، روبروی بازار روز
شماره تلفن معبد هندوها: ۳۳۶۸۷۱۹۴ (۰۷۶)