عمارت عالی قاپو اصفهان

عالى قاپو بزرگ‌ترین کاخى است که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد.‌ این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخ‌های دنیا به شمار می‌رفته و‌ دارای همه مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتى بوده در آن وجود داشته است.کاخ عالی قاپو، عمارتی است ‌برافراشته در غرب میدان نقش جهان و روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله‌ و به عنوان یکی از مهم‌ترین شاهکارها‌ی معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالم‌گیر برخوردار است‌. تاریخ ساخت بنای تاریخی عالی قاپو به ۱۰۵۴ هـ.ق باز‌می‌گردد و بانی آن شاه عباس اول است.‌
عالی قاپو دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند‌. این امارت، مرکب از دو کلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای «‌سر‌در بلند‌» یا «‌درگاه بلند‌» هستند.

ساختمان

بنای عالی قاپو با ارتفاعی حدود ۳۶ متر تا کف بازار، بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده است. این کاخ ‌به دلیل اضافات و الحاقات معماری در هر سو، نمایی متفاوت دارد، به گونه‌ای که از جلو بنا از میدان نقش جهان ۲ طبقه از پشت ساختمان ۵ طبقه، از طرفین بنا ۳ طبقه و با احتساب طبقه همکف به عنوان اولین طبقه، در کل ۶ طبقه است.به طور کلی عمارت عالى قاپو از دو قسمت متمایز تشکیل شده است؛ قسمت جلویى و مدخل عمارت و ساختمان اصلى کاخ.
قسمت جلویى ساختمان از ساختمان اصلى جلوتر ‌و مدخل وسیع عمارت در همین بخش واقع است. مدخل داراى تاق جناغى است و در دو طبقه طرفین آن درها و تاق‌نماهاى کوچکترى وجود دار‌د. 

بالاى مدخل، ایوانى هست که از ۳ جهت باز است و اتاق چوبى دارد. در زمان‌هاى گذشته به هنگام ضرورت اطراف ایوان را با پرده مى‌‌پوشانیده‏‌اند.

حوضى با لبه‌‌هاى مرمرین و فواره‌هایی در وسط ایوان قرار دارد که ‌کف آن را از مس ساخته‏‌اند. از نوشته‏ هاى جهانگردانى چون تارونیه و شاردن چنین بر‌مى‏‌آید که در گذشته دور، دیوار انتهاى ایوان و سطوح ستون‌ها آینه کارى بوده است.

 

 ویژگی های خاص عالی قاپو

آنچه عالي قاپو را در عداد آثار باشکوه و بسيار نفيس قرار داده است علاوه بر مينياتورهای کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی، گچبری های آخرين طبقه است که تالار آن به «اتاق موسيقی» يا «اتاق صوت» نيز معروف است. در اين قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در ديوار تعبيه شده است. ساختن و پرداختن اين اشکال به غير از نمايش زيبائی و خلاقيت و ابتکار هنرمندان گچکار برای اين بوده است که انعکاسات حاصله از نغمه های نوازندگان و اساتيد موسيقی به وسيله اين اشکال مجوف گرفته شود و صداها طبيعی و بدون انعکاس به گوش برسند.

«فرد ريچاردز» که خود نقاش معروفی بوده و در اواخر عصر قاجاريه به ايران آمده درباره تزئينات گچبری اين اتاق می نويسد: « ... اين تورفتگی ها مانند قطعات مختلف بازی معما با تناسب خاصی پهلوی يکديگر قرار گرفته اند... » گذشته از گذشت زمان که متأسفانه به عالي قاپو لطمات فراوان زده است عوامل مخرب ديگر مانند حمله و استيلای افغان ها و جنگ های مختلف و انتقال پايتخت از اصفهان و بی توجهی حکام بعد از صفويه خسارات جبران ناپذيری به بنا وارد آورده است. 

در دوران قاجاريه عالي قاپو چند سال محل سکونت و کار ظل السلطان بود و او تغييراتی در کتيبه های آن داد. کتيبه های جبهه شرقی بنا و الواح خط نگاشته سردر ورودی که طی اشعاری به تعميرات سال ۱۲۷۴ اشاره می کند مبين همين مطلب است.
در چهل ساله اخير به دليل آن که خطر ويرانی، کاخ عالي قاپو را تهديد می کرد و همچنين به علت توجه مردم و ارگان های دولتی به ميراث های فرهنگی، مرمت هایی توسط هيأت های متخصص داخلی و خارجی در آن انجام گرفته است. به طور کلی بنای عالي قاپو به عنوان يک بنای تشريفاتی خوش ساخت و زيبا دستاورد ديگری است از هنر معماری دوران صفويه که از فراز آن منظره شهر باستانی اصفهان و تغيير و تحول ۱۰۰۰ ساله آن به خوبی نمايان است.

پیشنهاد

عالى قاپو بزرگترین کاخى است که ممکن است در یک پایتخت وجود داشته باشد. پس می‌توان گفت که این کاخ در زمان صفویه از بهترین کاخ‌های دنیا محسوب می‌شده است و از این رو محتوى بر تمام مزایا و محاسن بوده و آنچه لازمه یک کاخ سلطنتى بوده در آن وجود داشته است. بنابراین در سفر به اصفهان دیدن این کاخ را از دست ندهید.


فیلم عمارت عالی قاپو




وضعیت آب و هوا اصفهان
بروزرسانی: جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ساعت ۰۰:۴۱

وضعیت آب و هوا اصفهان:10n
۰.۷۹ km/h
جمعه
بارش خفیف باران
۹.۶۱
جزئیات هواشناسی اصفهان

۱۰۱۷
سطح دریا:
شمال و شمال شرق
جهت باد:
۰.۷۹ km
سرعت باد:
۱۰۰۰۰
میزان دید:
۷۲
رطوبت هوا
۱۰۱۷
فشار هوا: