دشت مغان اردبیل

مغان از سال ۱۳۵۵ از توابع توابع مشکین شهر در تقسیمات کشوری خارج شد و شامل سه شهر گرمی،بیله سوار و پارس آباد می شود و در حال حاضر بعنوان یک شهرستان مستقل به مرکزیت شهر گرمی محسوب می شد. قسمت شمالی دشت مغان به دشت همیشه بهار ایران معروف است. دشت مغان از قطبهای مهم دامپروری و کشاورزی ایران است. اقسام غلات، حبوبات و علوفه درسراسر دشت مغان زیر کشت می رود به همین خاطر مغان را انبار غله آذربایجان می گویند. 
دشت مغان با مناظری زیبا و خیره‌کننده در استان اردبیل آرام گرفته است. این دشت از طرف شمال و شرق به جمهوری آذربایجان، از جنوب به شهرستان مشکین شهر و از غرب به ارسباران محدود شده است. به‌طور کلی چهره طبیعی دشت مغان به سه قسمت کوهستانی، کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تقسیم می‌شود: نواحی کوهستانی دشت مغان، ارتفاعات جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه را شامل می‌شوند که با شیب بیش از ۱۰ درصد، از ارتفاع حداقل ۱۰۰ متر به سمت جنوب و غرب بر میزان ارتفاع افزوده شده و تا حدود ۷۰۰ متر می‌رسند. نواحی کوهپایه‌ای دشت مغان، به‌طور کلی زمین‌های کمتر از ۱۰۰ متر ارتفاع متصل به کوهستان تا نزدیک جلگه را می‌توان جزو این ناحیه به حساب آورد. نواحی جلگه‌ای دشت مغان، در شمال منطقه با شیب بسیار ملایم، کمتر از ۵ درصد تا سواحل رود ارس گسترش دارد و به دلیل وجود خاک‌های آبرفتی دانه ریز و رسوبی و حاصلخیز تماما زمین‌های عمده کشاورزی را تشکیل داده و از تراکم زیاد جمعیت برخوردارند.

 

وسعت دشت مغان
دشت مغان در غرب درياى خزر در حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار هکتار وسعت دارد. اين دشت با حرارتى بين ۲/۳ تا ۳۵ درجه سانتى‌گراد، منطقه‌اى است معتدل و يکى از قطب‌هاى کشاورزى و دامپرورى استان است. 

شرکت کشت و صنعت مغان
دشت مغان در نقطه صفر مرزی است، اهمیت امنیتی و راهبردی بالایی دارد. واگذاری آن به بخش خصوصی فاقد شرایط حقوقی و مالی و تخصصی، مشکلات زیادی برای کارگران و کارآفرینان و اهالی ۱۷ روستا که در ارتباط با این شرکت و منطقه مغان هستند، ایجاد کرده است.شرکت کشت و صنعت مغان یا شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان بیست و هفت هزار هکتار وسعت زمین های کشاورزی آن است.
بعضی ها این را ۴۰ هزار هکتار برآورد کرده اند. گفته شده که ۵۰۰ هزار اصل درخت میوه و پانزده هزار راس دام و کارخانه لبنیات سازی و بذر و خوراک دام در دارایی های شرکت کشت و صنعت مغان است. پر ظرفیت ترین کارخانه قند ایران در این مجموعه قرار دارد که در منطقه حاصلخیز مغان واقع شده است.
شرکت کشت و صنعت مغان از نظر لوکیشن، یکی از استراتژیک ترین شرکت های کشت و صنعتت غرب کشور محسوب می شود.

بازارچه مرزی پارس آباد
ظرفیت های شهرستان پارس آباد در حوزه کشاورزی و دامپروری بسیار گسترده بوده و پتانسیل صادرات کالا از طریق آذربایجان به بازار روسیه را دارد. استان اردبیل بیشترین مرز مشترک را با جمهوری آذربایجان دارد و با توسعه این منطقه، رابطه تجاری ایران و آذربایجان با رایزنی های میان دو کشور می تواند افزایش یابد.

سوغات دشت مغان
افرادی که در این منطقه عشایری زندگی می کنند که از راه دام پروری و کشاورزی زندگی خود را می گذرانند. صنایع دستی این عشایر نیز به عنوان سوغات دشت مغان شناخته می شود. ورنی و زیر انداز های رنگی زیبا، قلاب بافی و خورجین از جمله این صنایع دستی است.

محیط زیست دشت مغان
در تالاب های دشت مغان انواع پرندگان کوچنده آبزی مثل قوی فریادکش، قوی کوچک،قوی گنگ، پلیکان خاکستری، اردک چشم طلایی، اردک تاجدار، مرکوس سفید، غاز خاکستری و بالکان کوچک قابل مشاهده است.
تپه نادر اصلاندوز، قلعه اولتان ،گورستان اصلاندوزمغان، گورستان کورلار کورعباسلوی مغان، برج قارلوجا، تپه خرمن،  پل تاریخی خمارلو – مغان، زیستگاه خروسلوی مغان، زیستگاه آقابابا ، زیستگاه حسن دره سی،  دریاچه سد شهرک مغان، سواحل زیبای آراز چایی (رود ارس)، جنگل های مغان از آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی  این منطقه هستند.

جاهای دیدنی دشت مغان

تپه نادری (نادرشاه افشار) اصلاندوز مغان:
تپه عظیم نادر در جنوب غربی شهر اصلاندوز مغان در تلاقی رودخانه آراز (ارس) و قره سو (دره رود) قرار دارد. بلندی این تپه ۳۰ متر و محیط اطراف آن حدود ۱۵۰۰ متر و طول آن ۱۲۰ متر و عرض آن حدود ۱۰۰ متر است. به ظاهر تپه نادری از هزاره اول پیش از میلاد تا اواخر سده یازدهم هجری قمری مسکون بوده شاید قدمت آن تا هزاره سوم و چهارم قبل از میلاد نیز برسد. از اشیای مکشوفه در تپه نادری می توان سفال خشت پخته دوران پارتی، سفالهای منقوش دوره اسلامی، تعداد زیادی سنگ انسبیدین به حالت تیغه و سنگ خام را نام برد. تپه نادری از منظر تاریخی قابل توجه است در این مکان بود که نادرشاه جهت خلع شاه طهماسب دوم صفوی انجمن بزرگی تشکیل داد و سران کشور و بزرگان را به دشت مغان فرا خواند که منجر به خلع طهاسب میرزا و رسیدن وی به تخت سلطنت شد.

قلعه اولتان دشت مغان:
قلعه اولتان در کنار رود ارس و در نزدیکی شهر پارس اباد واقع شده است (منطقه اردبیل). این قلعه ابتدا توسط Arsacids ساخته شد، اما زمان شکوفایی آن در زمان ساسانیان بود و در آغاز اسلام و به دلیل ثبات و موقعیت مطلوب آن، تا قرن دوازدهم هجری استفاده شد.
با توجه به فرضیه های کاملا علمی، بسیاری از ساختمان های قلعه هنوز هم زیرزمینی نگهداری می شوند.
این قلعه باستانی که در نزدیکی دهکده قدیمی اولتان واقع شده و در میان مردم محلی به عنوان اولتان غالایی شناخته می شود، در منطقه ۳۲۰ هزار متر مربع ساخته شده است و ساختار باقی مانده با قلعه نظامی همراه است.
در فضاهای معماری قلعه، آثار متعددی از قبیل اجاق، اتاق های بسیاری، اجاق گاز و چهار طبقه از سقف های تزئینی استفاده شده است.
سنگ های قیمتی منحصر به فرد و متنوع دوره های مختلف اسلامی که در اینجا یافت می شوند اهمیت خاصی دارند. در محدوده قلعه نیز تپه هایی وجود دارد که واحد های ساختمان کوچک بودند در حالی که ساختمان های عمده و اصلی در جبهه شرقی قرار داشتند و به دلیل تغییر در مسیر رود ارس، برخی از آنها از بین رفته و ناپدید شدند.
این قلعه شهری با فضاهای مسکونی درون آن و فضاهای صنعتی مانند آزمایشگاه های مختلف متالورژی، شیشه های دمیده و سرامیک در خارج از شهر است. یک حلقه ۱۵-meter در اطراف برای حفظ ایمنی قلعه از حمله دشمنان ساخته شده است.
این آب همیشه از طریق دو کانال که از رودخانه آراس ساخته شده بود پر از آب بود.

گورستانهای قدیمی دشت مغان:
در پهنه منطقه مغان همه جا گورستان های وسيع و اغلب منسوب به هزاره اول ق.م وجود دارد که بيشتر آن ها در معرض تجاوز و حفاری قاچاق قرار گرفته و می گيرد. در نزديکی اصلاندوز مغان گورستان های قوش اوتران، قلی بيگلو، افجی، گدائيلو، گل تپه و کورلار واقع در کورعباسلو  که مربوط به هزاره اول پيش از ميلاد است. همچنین گورستانهای قدیمی جنگ ایران و روس در نادر شاه تپه سی در روستای مقصودلوی کورعباسلو یکی از موارد هست.
گورستانهای باستانی در دامنه کوهها و رودخانه ها که آفتابگير و رو به مشرق و طلوع آفتاب است انتخاب شده زيرا آفتاب و آب در مذهب ميترائيسم جنبه تقدس دارد، گورستانهای مربوط به هزاره پيش از ميلاد قلی بيگلو و قوش اوتران و ساير گورستانهای مکشوفه و گورستانهای عهد ساسانی (افجی) بدون استثنا دارای چنين مشخصاتی هستند. طرز تدفين بواسطه آهکی بودن خاک که باعث از بين رفتن و پوسيدگی استخوان می شود ، به طور کلی معلوم نشد اما قلعه استخوانهای کوچک کاسه سر و قلم پا نشان می دهد که جهت مردگان شرقی، غربی و سر و صورت روبروی آفتاب قرار داشته است.

قیز قلعه سی  دشت مغان:
قیز قلعه سی که با نام قلعه دختر دشت مغان نیز شناخته می‌شود، از سال ۶۲۹ تاکنون پابرجا است. این دژ محکم در کنار رودخانه برزند و در ۱۷ کیلومتری شمال گرمی مغان قرار دارد. قیز قلعه سی یکی از قلعه ‌های متعددی است که با نام قلعه دختر در سرتاسر کشور شناخته می‌شوند. مصالح قیز قلعه سی شامل قلوه سنگ و ملات ساروج می‌شود و در حال حاضر از آن، دو دیوار ناقص و دو برج باقی‌مانده است. سبک و نام بنا، قدمت آن را به دوران اشکانی و ساسانی منسوب می‌کند.

مسیر دسترسی

دشت مغان و جاده ای که از دور و اطراف به این منطقه می رسد را جز دیدنی ترین جاذبه های استان اردبیل می دانند، دشت مغان از نظر دسترسی شهری از سوی جنوب به مشکین شهر و از غرب به ارسباران خواهد رسید. وضعیت آب و هوایی دشت مغان عبارت اند از: مناطق کوهستانی، کوهپایه ‌ای و جلگه‌ ای. نواحی جلگه ای دشت مغان که به رود ارس نیز نزدیک تر می باشد دارای اراضی حاصل خیز و به طبع جمعیت بیشتری است. با سفر به دشت مغان می توانید از شهرهای تشکیل دهنده ی آن را هم دیدن کنید : شهر های بیله سوار، گرمی و پارس آباد. مسیر دسترسی به دشت مغان به وسیله ی شهر اردبیل امکان پذیر است که فاصله ای در حدود صد کیلومتری نسبت به مرکز اردبیل را داراست.
اگر از مسیر شمال به استان اردبیل بروید، بعد از آستارا به طرف جاده مسحورکننده حیران حرکت می‌کنید تا خاطرات خوب سفر با عبور از جاده رویایی حیران شروع شود. در ابتدای مسیر جنگل بی‌بی‌یانلو محل اقامت و استراحت موقت است که امکانات رفاهی کاملی برای گردشگران دارد. جنگل‌های مرزی ایران و جمهوری آذربایجان در فصل‌های مختلف سال زیبایی حیرت‌انگیزی دارند.
زیبایی جاده جنگلی و حیرت‌انگیز حیران با مجموعه گردشگری کامل می‌شود. وجود تله‌کابین و سورتمه ریلی، زیپ‌لاین، کارتینگ و دیگر امکانات تفریحی در این گردنه زیبا شروعی هیجان‌انگیز برای سفر به استان اردبیل است.
از نظر تغذیه در طول مسیر هیچ مشکلی وجود ندارد و انواع غذاخوری‌ها با منوهای سنتی و به‌روز به فواصل کم موجود است. خوردن آش دوغ به عنوان غذای محلی اردبیل در گردنه حیران لذت خاصی دارد که توصیه می‌کنیم حتما تجربه کنید. اما یادتان باشد از عسل‌فروش‌های کنار جاده خرید نکنید که امکان تقلبی بودن عسلشان زیاد است. اسکان نیز در این گردنه در هتل پارلاق یا خانه‌های ویلایی روستاهای گیلده، حیران، ونه‌بین و سیج مقدور است. جمعیت هلال احمر استان اردبیل برای هر گونه خدمات‌دهی در این گردنه مستقر است. در این مسیر تا حدود ۵۵ کیلومتر پمپ بنزین وجود ندارد و اولین پمپ بنزین بعد آستارا در ورودی نمین واقع شده است.

فاصله اردبیل تا دشت مغان ۲۰۳ کیلومتر است که ۲ ساعت و ۵۶ دقیقه طی مسافت نیاز دارد.
فاصله تهران تا دشت مغان ۷۷۰ کیلومتر است که ۹ ساعت و ۱۹ دقیقه طی مسافت نیاز دارد.

وضعیت آب و هوا اردبیل
بروزرسانی: سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۰۶:۰۹

وضعیت آب و هوا اردبیل:10d
۲.۸۵ km/h
سه شنبه
بارش خفیف باران
۳.۷۴
جزئیات هواشناسی اردبیل

۱۰۰۹
سطح دریا:
شرق
جهت باد:
۲.۸۵ km
سرعت باد:
۲۴۲
میزان دید:
۹۳
رطوبت هوا
۱۰۰۹
فشار هوا: