مسجد جامع یزد

مسجد جامع یزد، بنایی با قدمت ۹۰۰ ساله، باشکوه‌ترین و زیباترین بنای تاریخی استان یزد با بلندترین مناره در مرکز شهر یزد قرار دارد. این مسجد در وسط شهر قدیم در داخل یک حصار واقع‌شده بود. مساحت زیربنای مسجد برابر با ۹۸۰۰ مترمربع است و ۵۰۰ مترمربع آن شامل کاشی‌ها و کتیبه‌ها می‌شود. طول مسجد جامع یزد برابر با ۱۰۴ متر و عرض آن ۹۹ متر است و هفت ورودی دارد. این هفت ورودی به چند کوچه و راه‌های خروجی متصل می‌شوند.

معماری این مسجد بسیار بزرگ به قدری منحصر به فرد و بی بدیل است که هر سال گردشگران بسیار زیادی از نقاط مختلف جهان به قصد بازدید از اين شکوه هنر و معماری به ایران و استان یزد سفر می کنند. در بسیاری از کشورها مسجد جامع یزد به عنوان نمادی از این استان و گاهي نمادی از ایران مطرح مي باشد .این بنا در شمار نخستین بناهای عظیم و پرقدمت ايران به شمار می رود. مسجد جامع کبیر یزد بلندترین مناره مسجد را در جهان اسلام دارد و از این حیث رکورد دار است.
ساخت و ساز مسجد در مدت یک قرن و در دوره های مختلف تاریخی صورت گرفت. در واقع این مسجد ترکیبی از سه مسجد ساخته شده در دوره های مختلف است. از مهم‌ترین سلسله های ایران که اهمیت بسیاری به ساخت و نوسازی مساجد جامع یزد دادند می‌توان به سلسله ایلخانی، صفویان، حکومت تیموریان، فرمانروایی آل مظفر و قاجاریان اشاره کرد. در قرن پنجم هجری قمری علاءالدوله گرشاسب بن علی بن فرامرز حاکم وقت یزد تصمیم گرفت تا با ساخت یک مسجد جدید، گنبدخانه و چند ایوان، بناهای بیشتری را به مسجد اولیه اضافه کند. پس از وی، دختران فرامرز بن کاکوئی، کار ساخت قسمت‌های جدید از جمله یک شبستان و مقبره در کنار دومین مسجد را ادامه دادند.شاید جالب ترین و خاص ترین ویژگی معماری مسجد جامع کبیر یزد، ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیله انعکاس نور بر روی گچ سفید گنبد و پس از آن به دیوارها و فضای درون مسجد باشد.
از آنجا که مسجد جامع یزد متعلق به قرن ۶ تا ۹ هجری قمری است؛ در ساخت آن از کاشی های آبی و لاجوردی استفاده شده است که در ترکیب با کتیبه های مختلف به خط کوفی و ثلث نمونه‌ای کم نظیر از تزئینات در معماری اسلامی را ایجاد کردند. مهمترین کتیبه های مسجد را دو کتیبه سردر مسجد تشکیل می دهند که نام شاهرخ تیموری و سلطان جهان شاه بر روی آنها نوشته شده است. با وجود آنکه مسجد در دوره های مختلف ساخته شد اما هر کدام از دوره‌ها به سازندگان دستور می دادند تا مقداری از خاک کربلا را به عنوان تبرک در آن استفاده کنند.
دو مناره اصلی مسجد جامع یزد از بلندترین مناره های جهان هستند که ارتفاع تقریبی دو مناره ۵۲ متر و قطر آن ۸ متر است. مناره ها به دستور آقا جمال‌الدین محمد مشهور به «مهتر جمال» ساخته شد که وزیر عصر صفوی بود. جالب است بدانید این مناره های مسجد چند بار تخریب شندد که مهمترین آن در سال ۱۳۱۳ هجری بود. پس از آن این مناره ها مجددا با کیفیت بهتر بازسازی شدند. از برترین ویژگی های مناره های مسجد جامع یزد محل قرارگیری آنها است. همان طور که می دانید عموما مناره ها در ساختمان اصلی مسجد و در فاصله کمی از گنبد قرار دارند؛ این در حالیست که مناره ها مسجد جامع یزد بر روی سردر ورودی مسجد ساخته شدند.
گنبد مسجد که زیبایی آن چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند از دو پوسته‌ی متصل به هم تشکیل شده است. در تزئین گنبد از طراحی فوق العاده زیبا گل صابونکی با ساقه‌ای مزین به نام الملک الله به خط کوفی استفاده شده است. استفاده از این طرح در مسجد سازی جهان اسلام کم نظیر است بنابراین گنبد مسجد نمونه فوق العاده عالی از گنبد سازی ایران در کنار گنبد سلطانیه و مسجد جامع اصفهان است. در قسمت گنبدخانه مسجد یک محراب قرار دارند که در واقع محراب اصلی مسجد است. برای تزئین محراب گنبدخانه از آجر ضربی، کاشی معرق، کنده کاری و خطاطی استفاده شده است. اگر هنر ذوق و هنر باشید این محراب ساعت ها شما را مجذوب خود می کند تا از افکار سازنده آن سر در بیاورید.
مسجد جامع یزد از جمله مساجد قدیمی ایران است که هنوز مورد استفاده مردم یزد قرار می‌گیرد و برای برگزاری مراسم های مذهبی و نماز جماعت استفاده می شود. این مردم تلاش دارند که پویایی مسجد همچنان حفظ شود.مسجد جامع یزد امروز در ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله دروازه شاهی واقع‌شده است.