جنگل حرا در جزیره زیبای قشم

قشم، جزیره عجایب هفتگانه ی ایران، زیباترین و منحصر به فرد ترین پدیده های طبیعی را در خودش جا داده است. از دره ستارگان گرفته تا تنگه چاهکوه، قشم شما را با زیبایی هایش شگفت زده می کند. جنگل های حرا یکی از همین دیدنی ها است که در لیست عجایب هفتگانه قشم قرار گرفته است. این جنگل که به طلای سبز قشم هم معروف است، زیستگاه درختانی است که در آب ریشه دارند! جنگل های حرا با ۲۲ هزار کیلومتر وسعت، در سواحل خلیج فارس و دریای عمان قرار گرفته اند. این جنگل ها یکی از پدیده های کمیاب طبیعی در دنیا به شمار می آیند و تحت حفاظت قرار دارند. ۲۴۰۰ هکتار از این جنگل ها در سواحل شمالی و غربی ۶۰ کیلومتری جزیره قشم واقع شده اند. درختان این جنگل ها در تمام طول سال سبز هستند و طولشان به ۳ تا ۶ متر می رسد. ویژگی جالب این درختان این است که در طی میلیون ها سال، سازگاری خوبی با آب شور پیدا کرده اند، به طوری که از آب شور تغذیه می کنند و با دفع نمک آن، آب را به طور طبیعی شیرین می کنند.

جنگل های حرا به دلیل شرایط مناسب ، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر از مناطق گرمسیری هستند. پرندگانی مثل حواصیل بزرگ، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه و کاکائی. همچنین این جنگل ها زیستگاه بسیار خوبی برای ماهیان، نرم تنان و سخت پوستان هستند.

سطح آب این جنگل در حالت عادی در حدود ۱ و نیم متر است. اما در زمان مد دریا، درختان این جنگل به زیر آب می روند و هجوم ماهی ها در حالت مد، آن را به محلی مناسب برای ماهیگیری تبدیل می کند. حالت جزر و مد در این جنگل ها هر ۶ ساعت یکبار اتفاق می افتد. جالب آنکه در حالت جزر، به نظر می آید که این درختان در زمینی خشک رشد کرده اند.علاوه بر قایق سواری و لذت بردن از مناظر بی نظیر این جنگل ها، در زمستان ها می توانید شاهد تعداد زیادی از پرندگان مهاجر باشید که به این منطقه کوچ می کنند. به همین دلیل این جنگل ها علاوه بر اهمیت طبیعی، برای محافظت از گونه های جانوری آن تحت حفاظت قرار دارند. در ایران این جنگل ها با عنوان های منطقه حفاظت شده ملی، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین‌المللی به ثبت رسیده اند. این جنگل ها همچنین با عنوان ذخیره گاه زیست کره در یونسکو به ثبت رسیده اند.بهترین زمان سفر به جنگل های حرا در قشم، از اواسط پاییز تا اردیبهشت است که در این زمان دمای هوای این منطقه مناسب تر است. برای اقامت در اطراف آن می توانید از خانه های بوم گردی و با صفای نزدیک به آن استفاده کنید و یا در کنار این زیبایی های طبیعی کمپ بزنید و مدتی را دل طبیعت وحشی و زیبای آن بگذرانید.

حَرّا (نام علمی: Avicennia marina) درختی از جامعه گیاهی مانگرو است. کلمه مانگرو اسم مرکبی است معرف اکوسیستم خاص در مناطق استوایی، حاصل از تجمع بسیار ویژه‌ای از گیاهان و جانوران در سواحل پست خورهادلتاها، برکه‌ها و سواحل دریاها و در عین حال نشانگر و معرف درختان و درختچه‌های این گونه اکوسیستم‌ها نیز می‌باشد. این گیاهان در گروه گیاهان شوهریزه قرار دارند.

حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می‌روید و نهال تولید می‌کند. سپس از درخت جدا می‌شود و داخل مرداب می‌افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته‌است.

گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بیضی شکل و قاعده‌ای باریک (دوکی شکل رویه سبز و براق دارند و پشت برگ‌ها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگ‌ها حدود ۵ تا ۵/۷ ژسانتی متریاست. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می‌شود. ریشه‌های زانویی، شکل منظمی ندارند، اما گل حرا که از فرط کوچکی ناپیدا و غیر محسوس است. گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متری طول ندارد با عطری شیرین و خنک، که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می‌شود.

حرا نام درختی است در اندازه‌های ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ‌های سبز و روشن که در آبهای شور زندگی می‌کند ونام علمی اش (Avicennia Marina) منسوب است به ابو علی سینا دانشمند ایرانی جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته‌است

فواید

گیاه حرا که گاه به عنوان علوفه خشک برای خوراک چهارپایان استفاده می‌شود، فواید شگفت‌انگیزی دارد. بافت ساقه، تنه و ریشه این درخت به گونه‌ای است که آب شور دریا را تصفیه و مواد مورد نیاز آن را جذب و بقیه مواد را دفع می‌کند. پوست حرا بر باسیل هانزن که موجب جذام می‌شود، مؤثر است. شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی (شایع در منطقه هرمزگان) تأثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا، برای تولید جوهر مازو استفاده می‌شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است.

رویشگاه‌ها

به روایتی این گیاه اسطوره‌ای که از اشک چشم آدم روییده‌است، حرا نام دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی، ماهان باسرهاین نام را بر آن نهاده‌اند. این درختچه در سواحل و مرداب‌های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران، دیده می‌شود.

در ایران

حرا در ۸ مناطق حفاظت شده ایران در سواحل خلیج فارس و دریای عمان می‌روید که کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشمو جنگل نای‌بند استان بوشهر از مهمترین آن‌ها هستند. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر، در بوشهر گُرم و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می‌نامند.

جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، مهد انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می‌توان به مرغ ماهی خوار یا حواصیل،لک لک، مرغ سقا، مرغابی و مرغ دریایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.

جنگل‌های حرای خلیج نای بند گسترده‌ترین نواحی پراکنش این اجتماعات درختی کمیاب با وسعت ۳۹۰ هکتار، آخرین مجموعه انبوه و وسیع این درختان ساحلی در جنوب غربی آسیا محسوب می‌شود. جنگل‌های حرای عسلویه بوشهر به عنوان ذخیره گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نای‌بند یکی از مناطق حساس ساحلی به‌شمار می‌آید که در اکوسیستم خود گیاهان شور پسند دریایی، جانداران کف زی وپرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده‌است.