سفر به روستای اسفرجان در جنوب شهر اصفهان
مسیرشناسی؛ از اصفهان تا اسفرجان
نزدیک به یک ساعت و نیم با شهر اصفهان فاصله دارد. برای رسیدن به روستای اسفرجان باید به طرف جنوب استان حرکت کنید. تقریبا
۴۰ کیلومتر از شهرضا که بگذرید و رد تابلوها را بگیرید و به جاده غربی بپیچید به اسفرجان میرسید.
واژه شناسی؛ سبزپوشیده اسفرجان
بعضی واژه اسفرجان را ماخوذ از کلمه اسف و اسب گرفته اند و بعضی از ریشه ای معادل سپاه و سپاهگیری برشمردهاند که در هر دو صورت با وجه تسمیه اصفهان و اسپاهان قرابت دارد. در جایی آن را از واژه اسفر دانسته اند و معنای درخت زار و بیشه زار و جایی پوشیده از سبزه ها را
از آن اراده کرده اند. اما آنچه به واقعیت نزدیک تر است همان
معنای اخیر است و انبوه درختان درهم و وجود درختان گردو که بعضی روایتگر تاریخ ۵۰۰ ساله هستند، این معنای آخر را بیشتر مقرون به حقیقت نشان میدهند.
جاذبه های تاریخی؛ بند قلتشاه (تلفظ؟!)
بند تاریخی قلتشاه، قدیمیترین سازه مرکب از سنگ و ساروج از نوع خود در اسفرجان و در محدوده شهرستان شهرضاست؛
بندی که در عهد ایلخانان مغول (غازان خان) در اواخر قرن ششم و به دست صدراعظم او قلتشاه بسته شده و از شواهد برمیآید که تا مدتهای مدیدی پهنه وسیع پایین دست را زیرکشتزارهای وسیع میبرده است، هرچند از تاثیر عواملی ناشناخته دچار شکست شده، اما بقایای آن نشان از استحکام آن در زمان خود داشته و دارد. این بند یکی از جاذبههای دیدنی روستای اسفرجان است.
جاذبه های مذهبی؛ امامزاده عبدالمطلب و مسجد ملک احمدی
امامزاده عبدالمطلب که از احفاد امام سجاد (ع) برشمرده شده به این خطه از کشور، رنگ و روی مذهبی بخشیده است و گنبد افراشته اش چنان نشانهای افراشته به سوی آسمان است، ایشان به اتفاق یارانش در گذر از مسیر فلات مرکزی ایران، گرفتار عمال خلیفه عباسی شده و پس از جنگ و گریزهای متعدد در آباده، اقلید و ایزدخواست به طرف اسفرجان روی میآورد و بنا بر اقوالی در همینجا شهید و مدفون میشود، ملک احمد که از فرزندان او شمرده شده است در ضلع غربی اسفرجان در مسجدی که به نام او مسجد ملک احمدی شناخته میشود مدفون شده و این ها در دوره خلافت المستنجدبالله (حدود ۵۰۰ ه.ق) اتفاق افتاده است. اما مسجد ملک احمدی که گویند بر جای معبدی ساخته شده است که قرنها قبل از اسلام به دست هراگویه (سردار ساسانی) در این مکان برپا شده و پس از استیلای اسلام بر این منطقه به مسجد تغییر کاربری داده و ملک احمد نیز در گوشهای از آن دفن شده است. سنگ های مزار که تا کنون در این منطقه و از زیر باغات انبوه یافت شده، بیانگر آن است که در زمانهای طولانی اقامتگاه اقوام مختلف بوده است. قدیمی ترین سنگ قبر مربوط به شخصی به نام محمد ابن شاه حسین ظفری است که تاریخ آن سال ۹۷۱ ه.ق را نشان میدهد.
جاذبه های طبیعی؛ درختانی که به آلمان فرستاده شدند
سخن از درختانی کهنسال رفت. آری در این منطقه درختان کهنسال گردو وجود داشته و بعضی هنوز هم وجود دارد که با قطر بیش از چهارمتر و عمر ۵۰۰ ساله روایتگر گذشته دیرپای این دیار است. متاسفانه در دوره پهلوی دوم تعداد زیادی از این درختان که اسناد زنده و خاموش این منطقه بودند، در قالب یک تجارت سیاه و با فرمان ارتشبد غلامعلی اویسی ریشه کن شده و به کشور آلمان فرستاده شدند و اسفرجان یکی از نقاط مورد نظر این تجارت بود و خود از داستانهای غم فزای این دیار است.
جاذبه های فرهنگی؛ مکتب خانه هایی برای زنان
در زمینه فرهنگی پایه گذار آموزش مکتب خانه ای که سابقه ای چند صد ساله دارد و قابل تأمل است، به صورتی که در کنار مکتب خانه های متعدد در اسفرجان حتی برای زنان نیز مکتب خانه ای توسط مرحوم گوهرشاد اعتمادی که از فرزندان اعتمادالدوله (صدر اعظم شاه سلطان حسین صفوی) بود، در این دیار برپا بوده که به زنان خواندن قرآن و ادعیه مذهبی را آموزش میداده است.
این آموزش ها زمینه را برای پایه گذاری آموزش به سبک نوین مهیا کرده است و مرحوم علی اصغر ایرج در سال ۱۳۰۷ اولین دب»ستان را به نام هاتف راه اندازی کرد و چندین نسل را خود آموزش داد و معلمان توانا را از جاهای مختلف برای آموزش به فرزندان این خطه، دعوت کرد و خود سکاندار آن دبستان شد، و امروز بیشتر تحصیل کردگان اسفرجانی به صورت مستقیم و غیرمستقیم از زحمات او بهره برده اند و شکوفایی کنونی علم و فرهنگ اسفرجان مدیون اندیشه خیرخواهانه آن بزرگ مرد است. تقدیم بیش از یکصد شهید و از آن جمله سردار بزرگ شهید سید ابراهیم میرکاظمی، جلوهای دیگر از عمق خردورزی و آرمانگرایی مردم اسفرجان است و همین حقیقت بود که اینجا را به عنوان نمونه در دهه ۶۰ در سطح استان معرفی کرد و مصداق این شعر نمود که: دیاری کهن، مردمی نیک خو/ مبارک پی و راد و فرخنده خو/ گه رزم بیــــگانه از خویشتن/ به دانشـــوری شهــــره انجمن
مردم شناسی؛ از ذوالفنون تا افشین یداللهی
از جمله شاعران این دیار باید از مرحوم عباس وزیری (وکیلالرعایا)، محمد حسن افکار و از شعرای کنونی میتوان از مرحوم بهروز سلطانیان، متخلص به ریحان صاحب منظومه ها و مجموعه های شعری متعدد و همچنین ترانه سرای معروف کشور، دکتر افشین یداللهی و خسرو شیبانی، عباسعلی سلطانیان، ابوالفضل خوشنظر، حاج حسن بهرامی و دیگران یاد کرد. از جمله هنرمندان منتسب به این دیار باید از مرحوم عباس ذوالفنون اسفرجانی یاد کرد که در اوایل قرن حاضر موفق به کسب عنوان درج یک هنری از وزارت فرهنگ وقت شد و شاگردانی چون استاد حاج میرزا آقا امامی را تربیت کرد که در فن تجلید بینظیر بود.
اما یگانه هنرمند معرق چرم و سوخت، استاد علی اسفرجانی است که آثارش بارها در نمایشگاه های داخلی و خارجی بارها به نمایش درآمد و در آخرین سفرش در سال ۱۳۸۱ به اسفرجان درصدد برآمد مرکزی فرهنگی هنری بنا کند که آفتاب عمرش به زوال مرگ غروب کرد، و اين امر تحقق نيافت. در این دیار فرهیختگان علمی در سطوح بالا زیاد هستند که ضمن صاحب تألیفات ارزشمند، در مراکز علمی دانشگاهی مشغول تدریس هستند. کانون قلم اسفرجان و انجمن اسفرجانی های مقیم اصفهان از تشکل های مردم نهاد اسفرجان است که امید است با بهره گیری از خیل تحصیل کردگان متعدد خدمات شایسته ای به دیار آباء و اجدادیشان، اسفرجان کنند.
درصد عمده ای از جمعیت این دیار را تیره هایی از ترکان قشقایی تشکیل میدهند که با مشی نیکو در شغل های دامپروری و زنبورداری مشغولاند. آب و برق و گاز و قرار گرفتن در کنار محور شمال جنوب کشور، وجود قطب صنعتی،گردشگری، هوای مطبوع، ظرفیت های مناسب برای کشاورزی و دامپروری، نیروی انسانی ماهر و تحصیل کرده و... از ظرفیت های مناسب جهت سرمایه گذاری و توجه مسوولان در جهت عمران این خطه از کشور است.
